Ocak 2014 istatistiklerine göre Türkiye’de 11 milyon 600 bin 554 işçiden 1 milyon 96 bin 540’ı sendika üyesi, sendikalaşma oranı ise yüzde 9.45…

Türkiye’de sendikalaşma oranları, dünyadaki trende uygun bir düşüş eğilimi içerisinde. Sendikalaşma oranı ve sendika üye sayısı, toplu iş sözleşmesi açısından önemli. Toplu iş sözleşmesi yapabilmek için sendikanın ‘yetki’ alması gerekiyor. Yetki alabilmek için de sendikanın örgütlü olduğu işkolundaki işçilerin en az yüzde 1’inin o sendikaya üye olması ön koşul. Ayrıca toplu iş sözleşmesi yapılacak işyerinde çalışanların yarısından bir fazlasının da sendikaya üye kaydedilmesi gerekiyor. Sendikalaşma istatistikleri sonucu o işkolunda yetki sahibi olabilecek sendikalar belirlenmiş oluyor.

Sendikalaşma oranı, SGK kapsamında sigortalı olarak çalışan kişi üzerinden hesap ediliyor. Daha önce Çalışma Bakanlığı istatistikleri kullanıldığı için sendikalaşma oranı yüzde 40-50’lerde çıkıyordu. Çifte üyelikler, ölüm durumunda yenilenmeyen kayıtların varlığı nedeniyle aslında gerçek olmayan bir oran söz konusuydu.

Sendikalaşma oranlarının gerçek düzeyine dönmesiyle sendikalara yetki konusunda geçiş hükmü tanındı. Buna göre; Ekonomik ve Sosyal Konsey’e üye konfederasyonlara bağlı işçi sendikaları için yetki koşulu Ocak 2013 tarihinden 1/7/2016 tarihine kadar yüzde bir, 1/7/2018 tarihine kadar yüzde iki olarak uygulanacak. Bu tarihten sonra yüzde 3 uygulanacak. Sendikalar önlem almaz ve etkili sendikacılık yapmazlarsa toplu sözleşme yapma haklarını kaybedebilirler.

Sendikalaşma oranı % 9.45

Ocak 2014 istatistiklerine göre Türkiye’de 11 milyon 600 bin 554 işçiden 1 milyon 96 bin 540’ı sendika üyesi. Sendikalaşma oranı ise yüzde 9.45. Sendikalı sayısı Temmuz 2013 dönemine göre 64.374 kişi artmış durumda.

Sendikalı sayısında bir önceki döneme göre artış yaşansa bile, bu oran ne yazık ki OECD üyesi ülkeler içerisindeki en düşük oran. Sendikalaşma oranının düşük olmasının yanında Türkiye’de toplu iş sözleşmelerinin kapsamı da çok dar. Örneğin, Fransa’da sendikalaşma oranı (yüzde 8) Türkiye’dekinden düşük olmakla birlikte toplu iş sözleşmelerinin kapsamı çok geniş. Yani ücretler belirlenirken toplu iş sözleşmelerinin kullanılma düzeyi fazla ve sendikalı olmayanlar da toplu iş sözleşmelerinden yararlanabiliyor. Bizde ise yaklaşık 250 300 bin sendikalı çalışan toplu sözleşme kapsamında değil. Bu oldukça anormal bir durum.

Yetki kaybeden sendika yok

Dün açıklanan rakamlara göre, yetkisini kaybeden sendika olmadığı gibi, Türkiye Gazeteciler Sendikası (Türk-İş), Özel Güvenlik İşçileri Sendikası (Türk-İş) ve Özel Banka ve Sigorta Çalışanları Sendikası da (Hak-İş) yüzde 1 barajını geçerek toplu iş sözleşmesi yapma yetkisini elde etmiş oldular. Bu değişikliklerle birlikte toplamda 47 sendika toplu iş sözleşmesi yapma yetkisine şu an için sahip. Bu arada, Ocak 2014 dönemi itibariyle 7 yeni işçi sendikası kurulmuş. Toplamda yeni eklenenlerle beraber 115 işçi sendikamız var.

Sendikalar içerisinde en çok üyeye sahip olan Türk Metal Sendikası. 164 bin 343 üyeye sahip Türk Metal, metal işkolundaki işçilerin yüzde 11.6’sını üye kaydetmiş durumda. İşkolu bazında en yüksek üye oranına sahip sendika ise iletişim işkolundaki işçilerin yüzde 22.63’ünü üye kaydetmiş olan Türkiye Haber İş.

Üye olmak kolaylaştı

Sendikaya üyelikte noter şartının kaldırılmasıyla birlikte sendikalara üye olmak kolaylaştırıldı. Bu durumun, sendikalı işçi sayısının artmasında etkili olduğunu söyleyebiliriz. Sendika üyesi olmak isteyen işçi, e-Devlet sistemi üzerinden giriş yaparak üye olabiliyor. SGK’dan alınan güncel bilgiler doğrultusunda çalışan sistem, kişiye çalıştığı iş kolundaki sendikaları listeliyor. İşçi listede yer alan sendikalardan üye olmak istediğini seçerek üyelik işlemini yapabiliyor.

Sözkonusu sendikanın e-Devlet sistemi üzerinden vereceği onayla sendika üyeliği geçerlilik kazanmış oluyor. Yine aynı şekilde onaylanan sendika üyelikleriyle birlikte üyelikten çekilme işlemleri de e-Devlet sistemi üzerinden işçi tarafından yapılabiliyor. Bu işlemlerin kolaylaşmış olması, sendikalara üye olma kararı almış işçilerin üyelik işlemini çabuk yapmasını sağladığı gibi, sendikal istatistiklerin de çok daha güvenilir hale gelmesini sağlıyor.